Geri Alım (Buy Back): Ne Anlama Geliyor ve Şirketler Bunu Neden Yapıyor?

Hisse geri alımı olarak da bilinen buy back süreci , bir şirketin açık piyasada yada borsalarda bulunan hisse sayısını azaltmak için kendi tedavüldeki hisselerini satın almasıdır. Özetle hisseleri geri satın alma, bir şirketin borsada kendi hisselerini satın almasıdır. Bu sayede şirketler ödenmemiş hisse sayısını azaltarak, hisse başına (pozitif) kazançları ve genellikle hisse senedinin değerini şişirirler. 

Mevcut piyasa şartları yada hisse senedi fiyatı şirketin gerçek değerini yansıtmıyor ise şirketler, arzı azaltarak mevcut kalan hisselerin değerini artırmak amacıyla veya diğer hissedarların, kötü niyetli spekülatörlerin yada manipülatörlerin hisse fiyatlarını kontrol etmesini önlemek gibi çeşitli nedenlerle hisseleri geri satın alır.

Bir şirket, hisselerinin değerinin düşük olduğunu hissedebilir ve yatırımcılara getiri sağlamak içinde geri alım yapabilir. Ve şirket mevcut operasyonlarında yükselişin devam edeceğini düşünüyorsa, önceden de bir geri satın alma yaparak, bir hissenin tahsis edilen kazanç oranını da artırır. Böylece şirket ilerde aynı Fiyat/Kazanç (F/K) oranı korumuş olur, buda piyasaya güven vererek hisse senedi fiyatının yükselmesini destekleyici bir unsur olacaktır. Biraz daha açacak olursak; hisselerin yeniden satın alınması, mevcut hisselerin sayısını azaltarak her birinin şirketin daha büyük bir yüzdesine sahip olmasını sağlar. Hisse başına kazanç (HBK)  böylece  fiyat-kazanç oranı (F/K) düşerken veya hisse senedi fiyatı yükselirken artar. Hisselerin yeniden satın alınması, yatırımcılara işletmenin acil durumlar için yeterli nakde sahip olduğunu ve ekonomik sıkıntı olasılığının düşük olduğunu gösterir. Bu sayede şirket yatırımcısını koruyarak kendisiyle ilgili olmayan dalgalanmalardan hem yatırımcısını korumuş olur hem de kendi piyasa değerini yükselterek hisse fiyatını aşağı çekmek isteyen spekülasyonlara engel olmuş olur.

Geri satın almanın bir başka nedeni de tazminat amaçlıdır. Şirketler genellikle çalışanlarına ve yönetimine hisse senedi ödülleri ve opsiyonları sunar. Ödüller sunmak içinde açık piyasada yani borsada olan hisselerini geri satın alarak bunları çalışanlarına ve yöneticilerine verir.

Geri Alım Süreci

Geri alımlar şu şekilde gerçekleştirilir:

1. Şirketler hissedarlara genel kurullarından aldıkları yetkiye dayanarak, Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden belirli bir zaman dilimi içinde hisselerinin tamamını veya bir kısmını mevcut piyasa fiyatından yada daha yüksek fiyattan satın alacağını duyurur.
2. Şirketler, KAP duyurusunda söz verdiği şekilde alım sürecini başlatır ve söz verdiği fiyat aralıklardan söz verdikleri miktarlarda alımlarını yapar. Yapılan alımlarda yine KAP’ ta duyurulur.
3. Ayrıca payları borsada işlem gören şirketler, yakın ve ciddi bir kayıptan kaçınmak amacıylada genel kurulun yetkilendirmeye ilişkin kararı olmadan yönetim kurulu kararıyla da bir geri alım açıklayabilirler. Böyle bir durumda Genel kurulca onaylanmış bir geri alım programı olmadan yönetim kurulunun yakın ve ciddi bir kayıptan kaçınmak amacıyla aldığı geri alım kararı yalnızca yapılacak ilk genel kurul toplantısına kadar geçerlidir. Payları borsada işlem görmeyen ortaklıklar veya bağlı ortaklıkları ise, yakın ve ciddi bir kaybın önlenmesi gerekçesi ile genel kurul kararı olmaksızın yönetim kurulu kararıyla geri alım yapamazlar.

Bir şirket, borç alarak yada eldeki nakitle veya operasyonlardan elde ettiği nakit akışıyla geri satın alımını finanse edebilir. Genel kurul tarafından onaylanmış geri alım programının süresi payları borsada işlem gören ortaklıklar için azami üç yıl, payları borsada işlem görmeyen ortaklıklar için ise azami bir yıldır. Geri alım programında herhangi bir süre belirtilmemiş olması durumunda azami süre boyunca, süreli bir programın onaylanması durumunda ise ilgili süre boyunca söz konusu program yürürlükte olacaktır. Süreli geri alım programlarının bitmesini takiben yeni bir programın uygulanabilmesi için yeni bir genel kurul kararı alınması gereklidir.